رودخانه‌های کوچک اسیر چنگال‌های پمپ‌هایی شده‌اند که از شیره جان آنها بهره می‌برند تا مزارعی را که بدون برنامه و تدبیر ساخته شده‌اند سیراب کنند. انگار بشر در این فکر است که هر چه در طبیعت است را باید به کار گیرد و آن را به منفعتی اقتصادی برای خود تبدیل کند اما وقتی که انسان با فشار آوردن به طبیعت، نظم آن را به هم می‌ریزد نمی‌داند که تیشه به ریشه خود می‌زند.
به گزارش رویش نیوز به نقل از ایسنا، زاینده رود ، رودی که روزی زنده بود، مایه حیات خود را از چشمه‌هایی دارد که به آن می‌رسند اما اکنون قربانی برداشت‌های غیرقانونی و پمپاژهایی است که حیات را برای این رودخانه حرام ساخته‌اند. اکنون دیگر زاینده رود زنده نیست چون خیلی زودتر از اینکه مردم اصفهان و پایین دست بخواهند زندگی آن را ببینند، مردم بالا دست چیزی برای زندگی این ودیعه الهی باقی نگذاشتند.
حشمت الله انتخابی، عضو جمعیت دوستداران محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: در استان چهار محال و بختیاری و اصفهان برداشت‌های غیرقانونی انجام شده است. تعداد پمپ‌های آب به 800 عدد می‌رسد و به شکل بی‌رویه‌ای از چشمه‌ها و رودها برداشت صورت می‌گیرد.
وی افزود: بدون در نظر گرفتن حق آبه از زاینده رود زمین‌های طبیعی را به کشاورزی تبدیل کردند و برای آبیاری آنها از پمپ‌ها استفاده کرده‌اند که در نتیجه آن آب چشمه‌ها و رودهای فرعی به زاینده رود نمی‌رسد.
در پیچ و خم‌های جاده‌هایی که در کنار زاینده رود قرار دارند با بسترهای سنگی بسیاری برخورد می‌کنیم. این سو و آن سو کوه است ولی در کنار جاده برنج کاری‌ها را می‌توان مشاهده کرد. "حسن آباد قلعه بزی" از جمله مناطقی است که در آن برنج کاری شده است. این محصول همان چیزی است که افرادی برای آن سر و صدا راه انداختند و گفتند اصفهانی‌ها آب می‌خواهند تا برنج بکارند! اما دریغ از اینکه اطلاعی از کاشت چندین و چند ساله برنج در این مناطق و برنج معروف لنجان ندارند.
انتخابی با بیان اینکه از مناطق برنج کاری شده بازدید به عمل آمده و استان اصفهان در این زمینه مرتکب تخلفی نشده است، ادامه داد: بخش تولید برنج در لنجان است و از گذشته نیز در اصفهان این برنج به عمل می‌آمده است. برنج یک بحث انحرافی است. مقدار برنجی که در لنجان کاشته شده اکنون نزدیک به 3000 هکتار است.
عضو جمعیت دوستداران محیط زیست با تاکید بر اینکه مازاد آب در حوضه بسته قرار دارد و چرخشی است یعنی آب مورد استفاده برنج کاران به زاینده رود بر می‌گردد، اضافه کرد: دوم مرداد اعلام کردند سطح زیر کشت برنج در حوضه کارون 50 درصد افزایش یافته و از 80 هزار هکتار به 120 هزار هکتار افزایش یافته اما هیچ فردی توجه نکرد در حالیکه آن منطقه یک منطقه گرمسیر است و تبخیر آب در آن العاده بالا است. از سوی دیگر نیز حوضه آن باز است یعنی این آب دیگر به کارون باز نمی‌گردد.
بستر سنگی مانع اتلاف آب در منطقه لنجان می‌شود
انتخابی با اشاره به مناطقی همچون چمان در استان اصفهان که در آن کشت برنج صورت گرفته است، تصریح کرد: آبی که در منطقه چمان مورد استفاده قرار می‌گیرد پله به پله به منطقه پایین دست می‌رسد زیرا اطراف این منطقه بستر سنگی و کوه است. پس این آب از دست نمی‌رود، آب ممکن است به زمین برود ولی یا به زاینده رود می‌رود یا به پله پایینی که مزرعه بعدی است می‌رسد.
وی با تاکید بر گزارش جهاد کشاورزی در مورد برنج کاری‌های لنجان خاطرنشان کرد: بر اساس این گزارش میزان مصرفی آب برنج لنجان از بادام و گردو فوق العاده کمتر است.
عضو جمعیت دوستداران محیط زیست با بیان اینکه بدون رفع مشکل تصرفات غیر قانونی نمی‌توان مسئله آب زاینده رود را رفع کرد، گفت: تصرفاتی که در بالا دست انجام می‌شود و آب چشمه‌هایی که به رودهای فرعی می‌ریختند موجب می‌شود تا آب به زاینده رود نرسد. از آب رودهایی مثل آب زری، چمدر، نعل اشکنان، جوب آسیاب، آب خوربه و پاره‌ای رودهای دیگر در استان چهارمحال و بختیاری و رودهایی در استان اصفهان نظیر خرسانک (دولت آباد)، پرمه، چشم اندگان، پلاسگان که شامل سه رودخانه داران، نهر خرک و بوئین میاندشت است به اضافه آب تونل چشمه لنگان همه در مسیر قبل از رسیدن به زاینده رود برداشت انجام می‌شود.
هم‌چنین محمدرضا شمس ، یک استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه باید مبادی و مسئولان آمار واقعی را بدهند تا آمارهای ضد و نقیض از بین برود، اظهار کرد: در آینده با مشکل آب شرایط دشوارتری در انتظار اصفهان است و منابع آب صرف نظر از بد استفاده کردن و سو مدیریت هم در جهان و هم در سطح ایران و منطقه در حال تحلیل رفتن است.
وی با اشاره به اینکه باید مدیریت آنچه که داریم را انجام دهیم نه آنچه را که باید داشته باشیم، افزود: مدیریت داشته‌ها نیاز به فرهنگ سازی و کار دارد و باید آنچه را که داریم به خوبی ببینیم. علاوه بر این باید از بارگذاری جدید بر حوضه زاینده رود جلوگیری کنیم و بارگذاری‌های چند سال اخیر را مورد بازنگری قرار دهیم.
شمس با اشاره به اینکه باید منابع طبیعی را در یک مجموعه دید، ادامه داد: همه منابع طبیعی را باید با هم و هر کدام را در شان خود حفاظت کرد. به عنوان نمونه خاک را باید حفاظت کرد زیرا اهمیت آن کمتر از آب نیست. پس یک مدیریت جامع باید در این باره داشت. در کنار این باید توسعه صنعتی و توسعه بی رویه کشاورزی را که بدون مطالعه انجام شده مورد بازبینی قرار داد و مدیریت قاطع کرد تا بتوان جلوی تخلفات را گرفت.
همکار پژوهشی عضو مرکز مطالعات آب ایران اضافه کرد: برنامه ریزی‌های کشور و استان باید بر اساس مطالعات آمایش سرزمین قرار گیرد. تاکنون منظم و حساب شده از منابع طبیعی خود استفاده نکرده‌ایم ولی باید بر اساس مطالعات آمایش سرزمین، کار انجام گیرد، چنانکه استاندار با توجه به همین آمایش سرزمین توسعه صنعتی را در اصفهان ممنوع کرد اگرچه کار از کار گذشته ولی باز هم بهتر از ادامه توسعه صنعتی در استان اصفهان است.
شمس با بیان اینکه 125 میلی متر میزان بارندگی استان اصفهان است، تصریح کرد: میزان بارش در استان اصفهان بسیار پایین است. در کشور میزان بارندگی 240 میلی متر است و قرار شده مشکلات در حوضه آبریز زاینده رود رفع شود. با این حال توزیع این بارش خوب نیست و نه طبیعت چنین کاری کرده و نه ما اقدامی در این باره انجام داده‌ایم.
وی با تاکید بر اینکه اکنون حق با پایین دستی هاست زیرا سال‌ها با گوشت و پوست و استخوان خود بی آبی را لمس کردند، گفت: اگر پایین دستی‌ها اطلاعات و آماری نادرست را ارائه دهند چماقی می‌شود بر سر آنها، پس باید نظرات متفاوت بالا دستی‌ها را از نظرعلمی با خود همراه کنیم.
در میان افرادی که بیشترین ضرر را از بی‌آبی و خشکی زاینده رود دیدند، کشاورزان بودند، اما این کشاورزان از همه بیشتر صبر از خود نشان دادند تا نعمت الهی به آنها بازگردد، اما اعتراض این گروه همیشه این بوده که چرا آب به کارخانه‌های بالا دست می‌رسد ولی آب به آنها داده نمی‌شود تا بتوانند محصولی با آن ارائه کنند.
مجید خوشرویی، یک کشاورز و دامدار در رودشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا خاطرنشان کرد: در 10 سال گذشته هیچگاه به تفکیک، آمار شهرداری اعم از میزان توزیع آب در مادی‌ها و چاه‌ها و چاه‌های آب و فاضلاب ارائه نشده است. با توجه به تحقیقاتی که انجام داده‌ام از نکو آباد تا آبشار یک بخش کوچک کشاورزی داریم که از نظر مصرف آب 200 میلیون مترمکعب آب در سال بیش از سایر مناطق کشاورزی مصرف می‌کند!
وی اظهار کرد: سازمان آب هیچگاه آمار نمی‌دهد که چه میزان آب در اصفهان مربوط به صنعت است و چه میزان برای شرب و کشاورزی است. اگر در سال‌های خشکسالی آب به کشاورزان می‌دهند، سهم صنایع چقدر است؟
این کشاورز در رودشت افزود: هیچ یک از افرادی که در مناصب اجرایی بودند، هیچگاه مستند میزان تفکیک آب در مصرف را نگفته‌اند. افرادی که در شهرداری هستند بدانند که در سال 200 میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کنند و می‌دانیم که چمنی را می‌کارند که یک روز در میان آب می‌خواهد و اما ما در خشکسالی به سر می‌بریم.
حریم رودخانه حفظ شود
اظهار نظرهای روزانه در مورد اتوبان شدن زاینده رود تا حرفهایی که در برخی محافل برای احداث رستوران در وسط رودخانه مطرح می‌شود، نشان می‌دهد حریم رودخانه زاینده رود از یک سو زیر نگاه افرادی است که به آن برای کسب سود تجاری نگاه می‌کنند و از سوی دیگر مورد توجه کشاورزانی است که حاضرند تا لبه رودخانه زمین خود را امتداد دهند و محصولات گوناگونی در آن بکارند.
محمد کوشافر، سخنگوی کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: بسیاری از کشاورزان در بستر رودخانه به کشاورزی پرداخته‌اند و از این رو باید این نکته را مد نظر قرار دهیم و در برابر آن بایستیم تا مشکلات زیست محیطی و کشاورزی در حوضه زاینده رود ایجاد نشود.
وی با تاکید بر حفظ حریم رودخانه اظهار کرد: برخی می‌گویند که وسط زاینده رود زمین فوتبال و شهربازی بسازیم ولی زاینده رود هنوز زنده است بنابراین باید برای احیای آن تلاش کنیم. پس نباید اجازه دهیم تا کف زاینده رود تغییر کند و در حریم زاینده رود به فعالیتی بپردازد که این رودخانه را از بین ببرد.
به گزارش ایسنا، مسئولان همچنان آب را مهمترین مشکل استان اصفهان می‌دانند و همه مردم چشم انتظارند تا دوباره اشتباهات گذشته در دولت فعلی تکرار نشود. کشاورزان با نگرانی منتظر باز شدن آب زاینده رود هستند و مسئولان استانی با ارائه طرح، در حال تلاش برای تصویب آنها در شورای عالی آب و نمایندگان مجلس در تکاپو برای جلوگیری از سنگ اندازی‌ها در برابر تونل‌هایی که به فلات مرکزی آب می‌رسانند، هستند اما آنچه بیش از همه نگران کننده است سیاسی شدن مشکل آب است که زاینده رود و افرادی که رگ حیاتشان بسته به آن است قربانی دعواهای سیاسی و منطقه‌ای شوند.
کلمات کلیدی:
